همه ما علاوه بر محل محیط کارمان، بارها در محیطهای اداری و دفاتر کاری مختلف قرار گرفتهایم. آیا احساسی که از آخرین آنها در ذهن شما باقی مانده را به خاطر دارید؟ حتماً برایتان پیش آمده که با ماندن در محیطی خیلی زود احساس خستگی و کسالت کنید و حتماً هم پیش آمده که با رفتن به یک دفتر کار احساس شادابی بیشتری را تجربه کرده و حتی تمایل داشتید که بیشتر در آن مکان بمانید!
از مهمترین مواردی که روی حس شما تاثیرگذار است، نورپردازی فضای اداری است. طراحی نورپردازی اداری و دفتر کار یعنی استفاده صحیح از نور برای ایجاد جلوههای بینایی و بالا بردن عملکرد مطلوب کارکنان. نورپردازی اداری در کل جزو بخشهای جدانشدنی معماری و دکوراسیون داخلی است، چراکه نورپردازی علاوه بر روشن کردن و زیبایی محیط، آن را کاربردیتر نیز میکند. ممکن است برخی فقط استفاده از پنجرههای بزرگ را برای روشنایی فضای اداری و نورپردازی میز کار کافی بدانند اما باید گفت که جزئیترین خطا در طراحی نورپردازی اداری، پیادهسازی و یا نصب آن ممکن است بخش بزرگی از طراحی اصلی دکوراسیون را خراب کند.

اهمیت نوپردازی فضای اداری و میز کار
نورپردازی اداری یکی از عوامل تعیین کننده در افزایش روحیه کارمندان از محل کار است و میتواند عملکرد کارکنان را افزایش دهد و همچنین جذابیت زیبایی شناسی محل کار را افزایش دهد.
محل کار جایی است که اکثر افراد بخش عمدهای از روز خود را در جایی بین هفت تا ده ساعت پنج روز در هفته میگذرانند؛ بنابراین، شرایط کاری مطلوب برای کارمندان بسیار مهم است تا بهترین کار خود را ارائه دهند و احساس راحتی کنند و نور یکی از این شرایط است. نور بر نحوه عملکرد افراد در محل کارشان تأثیر میگذارد. در نورپردازی روشن و با کیفیت خوب، افراد بهتر میتوانند روی کار خود تمرکز کنند، در حالی که نور کم باعث خستگی و سردرد میشود.
از نظر علمی ثابت شده است که نوع نور مورد استفاده در محل کار در طول زمان بر کار، خلق و خو و سلامت کلی کارکنان تأثیر میگذارد. اگر شما هم قصد انجام نورپردازی اداری دارید، نکات زیادی وجود دارد که باید در نظر داشته باشید. در حالی که نور انتخابی نباید خیلی کسل کننده یا کم رنگ باشد، اما از نظر روشنایی نیز نباید خشن باشد. بلکه باید یکهارمونی متناسب با فضا پیدا کرد و حفظ کرد.
علاوهبراین، بسته به چیدمان فضای اداری، ممکن است به انواع مختلفی از چراغها نیاز باشد، مانند چراغهای سقفی، لامپهای کف و غیره. اگرچه عوامل تعیینکننده بهترین طراحی نورپردازی در هر فضا با فضای دیگر متفاوت است.
از چه چراغهایی در نورپردازی اداری استفاده کنیم؟
امروزه با گسترش تنوع چراغهای مختلف و انواع LED که مصرف انرژی و هزینهها را نسبت به روشناییهای سنتی کمتر کرده است، پس استفاده از این چراغها در فضای کاری بخصوص ادارات بهصرفه بوده و متداول شده است. در میان حجم بالای تنوع محصولات روشنایی LED، طراح نورپردازی اداری میتواند با خلاقیت خود و با رعایت اصول نورپردازی دفتر اداری، شیوههای نوین و غیرتکراری را به کار بسته تا این كار را به بهترین شکل انجام داده و فضای اداری را به بهترین شکل نورپردازی کند.
انتخاب چراغ مناسب برای نورپردازی اداری، نقشی کلیدی در افزایش بهرهوری، کاهش خستگی چشم و ایجاد فضای کاری حرفهای دارد. روشنایی مناسب، نهتنها روی تمرکز کارکنان تأثیر میگذارد، بلکه میتواند حس نظم، شفافیت و اعتماد را در فضا تقویت کند.
در طراحی نورپردازی فضای اداری، بهتر است از ترکیب چند نوع چراغ استفاده شود تا تعادل بین نور عمومی و موضعی برقرار گردد. چراغهای مناسب برای نورپردازی اداری عبارتاند از:
-
چراغهای خطی مدرن: مناسب برای دفاتر باز یا فضاهای کاری مینیمال
-
چراغهای رومیزی: ایدهآل برای میزهای کارشناسی یا مدیریتی جهت تمرکز بیشتر
-
چراغهای آویز دکوراتیو: قابل استفاده در فضای پذیرش، اتاق کنفرانس یا میز مدیریت برای ایجاد حس رسمیتر
-
چراغهای سقفی توکار یا سقفی روکار: بسته به نوع سقف و طراحی داخلی، انتخاب میشوند و به بهینهسازی فضا کمک میکنند
علاوه بر نوع چراغ، توجه به دمای رنگ نور (ترجیحاً بین ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ کلوین برای فضاهای اداری) نیز در ایجاد محیطی متعادل و بدون خستگی بصری ضروری است.
اصول نورپردازی اداری و دفتر کار
در نورپردازی اداری، اعم از میز کار، اتاقها، نورپردازی سالن جلسات، روشنایی اتاق مدیریت و سایر قسمتها یکی از اصولی است که در طراحی داخلی بسیار مهم بوده چراکه باید با صرف کمترین وقت و هزینه، بهترین و بهینهترین نورپردازی را برای فضای اداری فراهم کند. برای پرداختن به این اصول باید فاکتورهایی را در نظر گرفت که عبارتاند از:
- یکنواختی نور: یکی از مهمترین نکات در نورپردازی دفتر اداری، یکنواخت بودن سطح نور در فضاهای مختلف دفتر اداری است که موجب آزار و اذیت چشم به هنگام کار نشود. به همین دلیل برای روشنایی دفتر اداری حتماً از چراغهایی با پخش نور زیاد استفاده کنید.
- شاخص نمود رنگ: شاخص نمود رنگ در طراحی روشنایی بیانگر توانایی نور چراغ در نمایش رنگهای واقعی اجسام و دکوراسیون فضاست و هرچه شاخص نمود رنگ به عدد 100 نزدیکتر باشد، یعنی رنگ چراغ شما بیشتر شبیه به نمود رنگ نور طبیعی خورشید نمایش است. معمولاً بهترین چراغها شاخص نمود رنگی بالغبر 95 دارند.
- چشمک نزدن: چشمک زدن چراغ بهمرور افراد حاضر در فضا را دچار خستگی چشم و سردرد میکنند؛ بنابراین حتماً باید این مورد را در نظر داشت.
در ادامه با اصول اساسی نورپردازی دفتر کار و فضای اداری بیشتر آشنا خواهید شد.

نورپردازی میزکار؛ از دفتر کار غافل نشوید!
باید فعالیتتان را در زمان انتخاب روشنایی در نظر بگیرید تا روشنایی موضعی و کاملی برای خود فراهم کنید. دقت داشته باشید که نورپردازی میز کار باید در مکانی قرار بگیرد که بهصورت مستقیم به چشم تابش نداشته باشد. همچنین چراغ مطالعه را بالای سر قرارداده تا بهترین ارتفاع را داشته باشد. موضوع قابلتوجه دیگر میزان حرارت تولیدی چراغهاست. البته چراغهای LED در این زمینه انتخاب بهتری هستند چراکه حرارت کمتری تولید میکنند، اما درصورتیکه قصد استفاده از چراغهای التهابی یا کممصرف رادارید، باید حواستان به خنک شدن چراغ و خطرات احتمالی ناشی از داغی چراغ باشد.
شدت روشنایی محیط اداری را در نظر بگیرید
همانطور که گفتیم شدت نور در نورپردازی اداری بر حالت روحی افراد حاضر در فضا تأثیرگذار است. در صنایع نورپردازی برای اندازهگیری شدت نور از اصطلاحی به نام لوكس استفاده میکنند. در نورپردازی و فضای کاری و ادارات كه در آن افراد با ابزارهایی چون رایانه و انواع كاغذها و نوشتهها سروکار دارند، شدت نور پیشنهادی طراحان حداقل ۵۰۰ و حداکثر ۸۰۰ لوکس است که در این محدوده لوکس نوری افراد دچار اضطراب یا خستگی نخواهند شد.
استفاده از رنگهای مناسب در نورپردازی اداری
از دیگر فاكتورهای مهمی که در نورپردازی محیط اداری باید مدنظر داشت، دمای رنگ نور است. دمای رنگ نور هم همچون شدت نور بر حالات روحی افراد تأثیر گزار است. هرچه طیف رنگهای بهکاررفته در نورپردازی اداری سردتر باشد یعنی دمای رنگ بالاتر برود، افراد دچار استرس و اضطراب و عصبانیت بیشتری میشوند، اما اگر طیف رنگی نور به سمت رنگهای گرم و ملایم همچون نور زردرنگ برود افراد حس بهتری از فضا گرفته و آرامش بیشتری حین فعالیتهایشان دارند.
به یکنواختی روشنایی توجه کنید
برای نورپردازی اداری باید تمامی بخشها را در نظر داشت تا نوری یکسان و متناسب در کل اداره توزیع شود. یکی از مهمترین فضاها برای نورپردازی دفتر کار و شرکتها بعد از دفاتر اصلی، محل استراحت کارکنان است. برای نورپردازی در فضای استراحت و غذاخوری کارکنان باید به این دو نکته مهم توجه داشت:
- ترکیب نور طبیعی و مصنوعی
همانطور که گفتیم وجود نور طبیعی خورشید در ادارات مخصوصاً در محیط استراحت کارکنان، تأثیر زیادی بر روی آرامش آنها در زمان استراحت و غذاخوری خواهد داشت که در مواقعی بهتر است از نور مصنوعی هم استفاده کرد تا نور متعادلی داشته باشید.
- عدم ایجاد خیرگی و اذیت چشم در زمان استراحت
در ادارات و دفاتر اداری با توجه به حجم و فشار بالای کاری و همچنین خیره شدن به مانیتور و یا تلفن همراه، همیشه سردرد و یا چشمدرد را برای افراد به همراه دارد. با نورپردازی صحیح و رعایت نکات برای جلوگیری از خیرگی مانند نورپردازی غیرمستقیم، استفاده از چراغهای مناسب و …، میتوان از این عارضهها جلوگیری کرد و با رعایت این نکات راندمان نوری کارکنان را بالاتر برده و بهبود بخشید.
نکات مهم در نورپردازی دفتر کار اداری
نکات مهمی در نورپردازی اداری وجود دارد که طراح بعد از تعیین پلان نورپردازی، باید به آن توجه کند. در ادامه به تشریح مهمترین آنها میپردازیم:
1. قبل از چیدمان منابع روشنایی و نهایی کردن آنها، لازم است طرح نورپردازی، تمام زوایای دفتر و محلهای جدا شده و میزهای کار را بررسی کند. در غیر این صورت، میتواند با قرار دادن یک چراغ در جای نامناسب باعث اختلال در هماهنگی نورپردازی و فضا شود.
2. نورپردازی سقف یکی از اولین نگرانیها در انتخاب چراغ برای نورپردازی اداری است، زیرا این چراغها در سراسر فضای اداری استفاده میشوند. مهمترین نکته این است که اطمینان حاصل شود که چراغهای سقفی انتخاب شده بیش از حد روشن نباشند. رنگ نور خیره کننده و زننده نیز نداشته باشند. بعلاوه، قرار گرفتن نور سقفی نباید مستقیماً روی میز کارمند باشد.
3. در نورپردازی اداری، نور اصلاحی را به عنوان مکمل اضافه میکنند تا تعادل بین نور و سایه حفظ شود. روشنایی اصلاحی به عنوان یک واسطه بین انواع مختلف نور و دمای رنگ در دفتر کار عمل میکند. نور طبیعی، منبع نور اصلی مورد استفاده در محل کار است. نور طبیعی نوعی نور اصلاحی میباشد که به کارکنان کمک میکند دید بهتری داشته و در شرایط بهتری کار کنند.
4. ثابت شده است که نور طبیعی روز، بهترین نوع روشنایی است که میتوان برای محیط کاری استفاده کرد. بااینحال، این روزها برای شرکتها بسیار دشوار است، فضاهای اداری را پیدا کنند که در معرض نور قابلتوجهی باشند، بنابراین برای یک نورپردازی اداری مناسب نور روز را باید با نزدیکترین نور مصنوعی موجود ترکیب کرد.
5. در صورتی که از ترکیب نور طبیعی و مصنوعی در دفتر استفاده میشود، مهم است که اطمینان حاصل شود که نور خورشید از بیرون تابش مستقیم ندارد. اگر هر یک از فضاهای میز یا محل نشیمن در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد، تابش خیره کننده حواس کارمندان را پرت میکند و به چشمان آنها آسیب میرساند. اگر در فاصله نزدیک باشد، میتواند باعث ایجاد احساس ناراحتی در آنها شود.
6. طراحی نور با چراغهای روشنتر و گرمتر، اما مبتنی بر رنگ سفید، با انرژی و بیداری کارکنان مرتبط است و عملکرد و بهرهوری را افزایش میدهد، در حالی که نورهای کم، گاهی اوقات فرد را خوابآلود و بیحال میکند. بهترین کار این است که تعادل مناسبی بین نورهای زرد و سفید پیدا کنید و از نورهایی استفاده کنید که در وسط قرار میگیرند.
7. امروزه در طراحی نورپردازی اداری بسیاری از دفاتر از لامپهای فلورسنت برای صرفه جویی در هزینه استفاده میکنند. نور فلورسنت ممکن است گزینه ارزانتری برای ادارههایی باشند که به دنبال کاهش هزینهها هستند، اما استفاده از چنین نورهایی به خصوص به تنهایی میتواند برای کارکنانی که چشمهای حساس یا تمایل به میگرن دارند نسبتاً مضر به نظر برسند. از آنجایی که چنین نوری زمانی که فرد برای مدت طولانی در معرض آن قرار میگیرد به چشم آسیب میرساند، باعث اختلال در الگوی خواب و ایجاد خستگی میشود؛ بنابراین، باید از استفاده چنین نورهایی بهتنهایی اجتناب شود.
8. اگر دفتر اداری دارای یک قسمت نشیمن جداگانه است که در آن از مهمانان پذیرایی میشود از طراحی نورپردازی خاص و خلاقانه استفاده کنید. شاید اگر نورپردازی در آنجا خیلی روشن نباشد، از نظر زیبایی شناختی زیباتر به نظر برسد. در این گونه فضاها میتوان از نورهای تیرهتر و با رنگ زرد – سفیدتر استفاده کرد تا محیط آرامتر و دلپذیرتر باشد.
9. به یاد داشته باشید که برخی از انواع چراغها گرم میشوند و باعث گرم شدن بیش از حد و گرفتگی فضای اداری میشوند. استفاده از آنها برای دفاتر کوچکتر و برای روشنایی با کیفیت پایین کارایی دارد. اما توصیه میشود از چنین نورپردازی استفاده نکنید و در عوض برای نورپردازی اداری فضای مورد نظر از ترکیب چراغهای متفاوت با کیفیت نورهای مناسب استفاده کنید. زیرا کارکنان هر هفته ساعات زیادی را در دفتر میگذرانند و باید راحت باشند.
10. قسمتهای مختلف دفتر اداری نیاز به طراحی روشنایی جداگانه دارند. برای مناطقی مانند اتاقهای گفتگو و کنفرانس میتوانید از نور محیط به همراه یک نور کم استفاده کنند. با این حال، چنین قسمتهایی از مناطق مهم دفتر هستند، جایی که جلسات و گفتگوهای مهم برگزار میشود. روشنایی این قسمتها باید مورد توجه قرار گیرد، اما شاید این فضاها فقط با چند چراغ به شکل لامپ به همراه چراغهای دکوراتیو دیواری زیبایی لازم را برای محیط فراهم کنند.
11. نگه داشتن چراغهای رومیزی را به عنوان گزینهای برای آن دسته از کارمندانی که میخواهند کمی نور بیشتر پشت میز کار خود داشته باشند، در نظر بگیرید. بسیاری از کارمندان ممکن است تا دیروقت کار کنند و در این صورت، اکثر چراغهای سقفی را میتوان کم یا خاموش کرد و فقط چراغهای کار و چراغ میز را برای اعضای فعال روشن نگه داشت. این کار باعث صرفه جویی در مصرف برق میشود و به کارمندان گزینههای بیشتری برای انتخاب نوع نوری که میخواهند در آن کار کنند، میدهد.
12. در روزهای تاریکتر، مانند زمستان یا فصل بارانی، زمانی که نور خورشید در بیرون کم است، روشنایی داخلی باید کمی روشنتر و گرمتر از حد معمول باشد تا نور از دست رفته بیرون جبران شود. رعایت این نکته در نورپردازی اداری برای کارمندان مفید خواهد بود، زیرا وجود نور جایگزین به بالا نگه داشتن سطح انرژی کمک میکند.
13. همیشه از این واقعیت آگاه باشید که در جایی که نور وجود دارد مقداری سایه نیز وجود خواهد داشت. مهم است که در نظر بگیرید که سایهها کجا میافتند و برایناساس وسایل نور را در بالا یا نزدیک میزهای کاری قرار دهید. این بهویژه در مورد نورهای وظیفه که کوچکتر و زاویهدار هستند همچنین بهویژه برای پرتاب نور بر روی نقاط خاص درنظرگرفتن سایهها مهم است. موقعیت یابی در این حالت بیشترین اهمیت را دارد و میتوان در کنار آن از نورپردازی اصلاحی استفاده کرد.
14. نورپردازی اداری فقط به نورپردازی بالای سر یا میز محدود نمیشود. نورپردازی همچنین برای جذابیت بصری استفاده میشود، بهویژه در دفاتر و شرکتهایی که افراد به آنجا مراجعه میکنند. در این مکانها اولین تأثیر مثبت را نورپردازی و فضاها میتواند روی مشتریان یا اربابرجوعها بگذارد. امروزه چراغهای LED با کیفیت خوب در اشکال و اشکال مختلف در دسترس هستند. این دسته از چراغها را میتوان در سالنهای بازدیدکننده و روی ویترینها برای ارائه نور شیک و زیبا استفاده کرد.
15. در کنار نورپردازی داخلی برای محلهای اداری، نورپردازی در فضای باز یکی دیگر از الزاماتی است که باید در نظر داشته باشید. بسیاری از دفاتر فضای وسیعی در خارج از ساختمان اداری دارند؛ فضایی مثل بالکن یا لابی یا حیاط. در طراحی نورپردازی اداری این فضاها را نیز باید در نظر داشت. به ویژه محل ورود/خروج و همچنین فضای پارکینگ که برای ایمنی کارکنان باید همیشه روشن باشند.

نتیجهگیری
همانطور که گفتیم طراحی نورپردازی اداری بهمنظور بالا بردن راندمان کاری کارمندان اهمیت بسیار زیادی دارد. برای این کار نهتنها باید هزینه کنید، بلکه ممکن است انتخاب اشتباه پیامدهای منفی مختلفی را نیز در پی داشته باشد. به همین دلیل لازم است اصولی را که برای نورپردازی در این مقاله برایتان بررسی کردیم را مراعات کرده تا به نتیجه مطلوب برسید.