چرا نورپردازی در معماری بسیار مهم است
انواع نور در معماری و تأثیر نورپردازی در عملکرد فرد
به طور کلی نورپردازی در معماری به شکل طبیعی و مصنوعی انجام می‌شود. نور خورشید به عنوان نور طبیعی و نورهای ساخته شده توسط انسان، نور مصنوعی هستند. ساختمان‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که نور طبیعی روز بتواند آنها را به شیوه مطلوبی روشن سازد. نور خورشید علاوه بر روشنایی، مزایای بیشتر دیگری نیز داشته و بر روی سلامت روحی و جسمی افراد موثر است. در واقع با استفاده بهینه از نور طبیعی در معماری، در مصرف انرژی نیز صرفه‌جویی خواهد شد.
همچنین باید به این امر توجه داشت که کیفیت روشنایی یک ساختمان، بر روی افراد و عملکرد آنها تأثیرگذار بوده و این امر به تنهایی، نشان‌دهنده اهمیت نورپردازی در معماری و ضرورت توجه به آن است. به‌کارگیری انواع نور طبیعی و مصنوعی در معماری داخلی، بر روی عملکرد افراد خصوصاً در محل کار، تأثیر بسیار زیادی دارد. روشنایی کافی، راندمان کاری افراد را افزایش داده و همچنین با یک نورپردازی مناسب می‌توان سطح کیفی محیط را نیز بالاتر برد.
اهمیت نورپردازی در معماری
امروزه متاسفانه علی رغم اهمیت موضوع نورپردازی در معماری سازه‌ها کمتر شاهد رعایت اصول اولیه آن و توجه به این مبحث هستیم. معماری و نورپردازی دو اصل مکمل در بنای ساختمان‌هاست. یک معمار دانا می‌کوشد تا با استفاده از حداکثر فضای ممکن بهترین نقشه را برای بنای خود طرح ریزی کند. اما تصور این که این نقشه بدون رعایت اصول اولیه نورپردازی به یک سازه ایده آل و جذاب بدل گردد، بی تردید تصوری اشتباه است. چرا که وی می‌بایست اصول اولیه نورپردازی چه از نظر نور طبیعی و چه از لحاظ به‌کارگیری تجهیزات نورپردازی مصنوعی را به درستی رعایت کرده و برای استفاده بهینه از آنها تلاش کند. در مبحث دکوراسیون داخلی ساختمان در کنار بهره گیری حداکثری از نور طبیعی باید از چراغ‌ها و لامپ‌های دکوراتیو نیز استفاده کرد تا نقاط موردنظر در بنا را برجسته کرده و نمای آنها را دوچندان کنیم.
آیا نورپردازی انجام دهیم یا خیر
تصور کنید که در محیطی قرار دارید که تمام آن با نور یکسان تغذیه شده است. آیا این محیط نظر شما را بیشتر جلب می‌کند یا محیطی که با چند نوع نور هدایت شده به سمتی خاص، تزئین شده و با ایجاد سایه روشن در اطراف اجسام آنها را برجسته کرده است؟! به طور حتم اغلب افراد نوع دوم را بیشتر می‌پسندند. نور صحیح و هدفمند می‌تواند یک محیط وسیع را تنگ و یک فضای کوچک را وسیع و دل باز نمایش دهد.
امروزه با توجه به تنوع زیاد محصولات روشنایی و نیز پیشرفت تکنولوژی LED، چراغ‌ها و لامپ‌های متنوعی جهت استفاده در انواع فضاهای داخلی منازل شما نظیر آشپزخانه، اتاق خواب، سقف، اتاق پذیرایی، سرویس بهداشتی، استخر، محوطه و … وجود دارد که می‌توان با به‌کارگیری ترکیبی از آنها محیطی جذاب و ایده آل برای زندگی فراهم کرد. دو نمونه از نورپردازی صحیح و غلط را در تصویر مشاهده می‌فرمایید.
چراغ دفنی LED,COB بیرونی کد K77
چراغ دیواری بیرونی 7 وات نور 3000K کد H181
چراغ دیواری بیرونی چهار طرفه 4 وات نور 3000K کد H117
چراغ دیواری LED,COB بیرونی کد H109
چراغ پایه بلند E27 بیرونی کد H136
چراغ دیواری 5 وات نور 3000k کد C265
چراغ نیزه ای LED,COB بیرونی کد K45
چراغ پایه کوتاه 11 وات دوطرفه نور 3000K کد LC131
چراغ پایه بلند 15 وات نور 3000K کد H187
چراغ دیواری بیرونی دو طرفه 9 وات نور 3000K کد H116-1
آیا نمای ساختمان هم به نورپردازی نیاز دارد؟
اما در مورد نورپردازی صحیح در فضای بیرونی و نمای ساختمان هم اوضاع به همین گونه است. شما نمی‌توانید بدون رعایت اصول نورپردازی صحیح سازه و بنای جذابی از دید اشخاص داشته باشید. به هر میزان که ساختمان شما در روز دارای جذابیت باشد، در شب نیازمند نمایی است که شما با استفاده از چراغ‌ها و تجهیزات روشنایی مناسب به آن می‌بخشید! همه ما فعل دیدن را به واسطه نور انجام می‌دهیم و بدون آن عملا ساختمانی در میدان دید ما نیست که جذاب باشد! در صورتی که شما خود در این زمینه خبره هستید و به قولی دستی بر آتش دارید پس دست به کار شوید!
برای نورپردازی چه کارهایی را باید انجام دهیم؟
نخستین گام تعیین نقاطی از نماست که نیاز به نورپردازی دارد. گام دوم انتخاب تجهیزات و چراغ‌های روشنایی کارآمد و البته با کیفیت است! همان طور که گفته شد استفاده از چراغ‌های باکیفیت بالا خصوصاً جهت به‌کارگیری در نمای ساختمان که در معرض هرگونه آسیب (ضربه، رطوبت، دما و …) هستند، مساله بسیار مهمی است که ممکن است در ابتدای امر به چشم نیاید؛اما در صورت نادیده گرفتن این امر شاید مجبور باشید که هر چند مدت یک بار، هزینه گزافی را جهت تهیه مجدد این تجهیزات متحمل شوید! و اما گام آخر نصب و به‌کارگیری چراغ‌ها در نماست.
نکته بسیار مهم درباره نورپردازی
توصیه می‌شود حتی اگر قصد دارید به تنهایی این پروژه را به انجام برسانید حتی‌الامکان از نظرات مهندسین معمار و یا کارشناسان با تجربه در این امر استفاده کنید تا سازه شما به بهترین وجه ممکن نورپردازی گردد. استفاده از چراغ‌های Outdoor یا بیرونی نظیر چراغ‌های نما، چراغ‌های دفنی، زیرپله‌ای و انواع دیگر این محصولات می‌تواند در این امر گره گشا باشد.
CRI یا Color Rendering Index چیست؟
یک نکته قابل توجه در این مورد میزان شاخص CRI یا Color Rendering Index است. این شاخص بدین معناست که نور شما عملا با چه گستره طیفی و چه کیفیتی تابیده می‌شود. CRI نشان می‌دهد که اجسام تحت نورپردازی ما تا چه حد به رنگ واقعی خود نزدیک هستند به‌عنوان‌مثال این که جسمی تحت نور سبز به رنگ زرد مشاهده می‌شود، نشان از بی کیفیت بودن آن نور دارد. بنابراین بار دیگر اهمیت مقوله کیفیت در نورپردازی مشخص می‌شود چرا که با استفاده از چراغ‌های با کیفیت در این امر، می‌توانیم زیبایی و جذابیت بیشتری را در محیط پیرامونمان رقم بزنیم.
انواع نورپردازی در معماری
نورپردازی در معماری انواع مختلفی داشته که شامل موارد زیر می‌شوند:
- نورپردازی عمومی: از این نوع نورپردازی برای روشن شدن کل فضا استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت، تابش نور در نورپردازی عمومی به صورت غیرمستقیم بوده و روشنایی تمامی نقاط تقریباً یکسان است.
- نورپردازی وظیفه‌ای: این نوع از انواع نورپردازی، برای روشن کردن سطح کار کاربرد دارد. نورپردازی وظیفه‌ای زمانی درست اجرا شده که نوری متضاد نور فضا وجود داشته باشد؛ زیرا در این حالت مغز تحریک شده و فرد هوشیارتر می‌گردد.
- نورپردازی تأکیدی: همان‌طور که از اسم این نورپردازی مشخص است، برای تأکید بر روی یک شئ یا بخش خاصی استفاده شده و کاربرد دارد.
- نورپردازی تزئینی یا دکوراتیو: از این نوع نورپردازی نیز برای زیبایی بخشید به فضا استفاده شده و کاربرد تزئینی خواهد داشت.
چراغ سقفی 7 وات نور 3000k کد LC116-WHT
چراغ لیرزبلد مگنتی 10 وات نور 3000k کد T263 (WHT)
قاب هالوژن مربع برش 8 سانت کد AG28
چراغ آویز 5 وات نور 3000k کد C211
چراغ سقفی روکار استوانه 15 سانت با سرپیچ GU10 کد N1012/BLK/WHT/150mm
چراغ سقفی قاب هالوژن برش 8 سانت کد N1003/WHT
چراغ آویز مگنتی 8 وات لنز 60 نور 3000K کد T246-WHT
چراغ دیواری داخلی 6.5 وات نور 3000k کد C120-1
چراغ ریلی 35 وات نور 3000K کد E172
چراغ سقفی توکار GU10 کد N1023
نور و آرامش روانی
و اما وجه دیگر نورپردازی و شاید مهم‌ترین وجه آن از دید بسیاری از مردم
، ایجاد آرامش روانی و بصری است. هر فضا با هر نوع کاربری نیازمند یک سبک نورپردازی منحصربه‌فرد است. به‌عنوان‌مثال ساختمان‌ها و مراکز مهم اغلب از نور سفید در نمای بیرونی خود استفاده می‌کنند. آنها بر این باورند که این رنگ نور، صلابت و قدرت آنها را بیشتر نمایان می‌کند. بالعکس در فضاهای عمومی نظیر رستوران‌ها و فروشگاه‌ها که محل تجمع مردم و خانواده‌هاست، بیشتر از نور آفتابی استفاده می‌شود چرا که در ایجاد جوی گرم و صمیمی برای آنها نقش نور گرم بسیار حائز اهمیت است. اشخاص در این فضا و تحت این نورپردازی به مراتب بیشتر احساس راحتی می‌کنند و در نتیجه برقراری ارتباط با ایشان راحت‌تر است.
سوالات متداول
از جمله مهم‌ترین اهداف نورپردازی در معماری باید به افزایش کیفیت ظاهری محیط، تأکید بر روی یک ویژگی خاص، عملکرد بهتر در محیط نورپردازی شده و ایجاد حس امنیت اشاره کرد. این موارد جزو مهم‌ترین اهداف نورپردازی در طراحی‌های معماری هستند.
بسیاری از بزرگان معماری جهان، بر این باورند که نور به خودی خود، یکی از عناصر معماری است. نور موجب گستردگی و تأکید بیشتر بر محیط شده و با استفاده از آن می‌توان مرزها و منطقه‌ها را تعریف کرد. همچنین انعکاس نور به افراد و اشیاء موجب بهتر دیده شدن آنها خواهد شد و نقش مرکزی در محیط دارد.
نورپردازی به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم شده که استفاده از هر دو این روش‌ها در طراحی معماری ساختمان‌ها لازم خواهد بود. البته باید توجه داشت که نور طبیعی با نورهای مصنوعی قابل مقایسه نیست.
امروزه با توجه به مسائل و دغدغه‌های کنونی بشر در عصر حاضر، اهمیت آرامش و رفاه در تمام ابعاد زندگی بیش از پیش نمایان شده و تمامی علوم سعی بر تسهیل شرایط حیات برای انسان‌ها دارند. در واقع مسائل مطروحه در مقاله حاضر و اهتمام به آنها همانند سایر علوم در حوزه مهندسی سازه و معماری شما را یاری می‌کند تا فضایی دلنشین و ایده آل را پیرامون خود ساخته و مهم‌تر از همه این که در این فضا آرامش روانی داشته باشید.