انواع نورپردازی و کاربردهای آن

استفاده هدفمند نور برای رسیدن به جلوه‌های بصری یا زیبایی شناختی تعریف نورپردازی است. روشنایی مناسب و صحیح در بهبود رفتار ها و عملکردها نقش بسیار مؤثری دارد. این مهم علاوه بر تلطیف ظاهری فضا, سهم بزرگی در تإثیر مثبت روانی بر روی کاربران مستقر در محیط را خواهد داشت.  نورپردازی شامل استفاده از هر دو نوع نور طبیعی با بهره گرفتن از نور روز  و نیز منبع نور مصنوعی (مانند لامپ‌ها و چراغ‌ها ) و است.

نورپردازی طبیعی: نور دریافتی از پنجره، نورگیرهای سقفی یا طاقچه‌های نوری  گاهی به عنوان منبع اصلی نور در طول روز در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از نور طبیعی می‌تواند سهم بسزایی در کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها داشته باشد. در تأمین روشنایی (lighting) در طی روز می‌توان از نور خورشید استفاده کرد. نور خورشید دارای طیف کاملی بوده و سازگاری مناسبی با سیستم بینایی انسان‌ها از لحاظ فیزیولوژیکی و روانی دارد. داشتن پنجره‌های بزرگ و نورگیر در خانه یا محل کار می تواند تا حد زیادی نور محیط را تامین کرده و به شکل کاملا طبیعی بر زیبایی محیط و همچنین ایجاد انگیزه در افراد موثر واقع شود. استفاده از نور طبیعی در درمان افسردگی نیز بسیار مفید است.

حتما این اصل را در نظر داشته باشید که هر چقدر هم نور مصنوعی به خوبی تعبیه شود، تا زمانی که نور طبیعی به داخل ساختمان راه پیدا نکند، نه تنها فضای گرفته و دلگیری در ساختمان حاکم می‌شود، بلکه برای روشنایی ساختمان، ملزم به مصرف بالای برق و نور پردازی مصنوعی خواهید بود؛ اما در کنار  نور روز می‌توان از نور الکتریکی یا ترکیبی از هر دو آن‌ها بهره گرفت.

نورپردازی مصنوعی: همان طور که از اسم نورپردازی مصنوعی پیدا است، کاملا نقطه مقابل نورپردازی طبیعی قرار دارد. این نورپردازی شامل هر نوع نوری به غیر از نور طبیعی خورشید می‌شود..

تعبیه و تنظیم نور مصنوعی، به اندازه نور طبیعی اهمیت بسیار بالایی دارد و علاوه بر روشنایی، بیشترین تاثیر خود را در زیبایی ظاهر یک مکان می‌گذارد. همچنین لازم است بدانید بسیاری از لامپ‌ها و چراغ‌ها مانند چراغ‌های دکوراتیو، چراغ خطی و مواردی از این قبیل، زیبایی فضا را دو چندان خواهد کرد

اما نور مصنوعی را می‌توان بر دو دسته نورپردازی معمارانه و نورپردازی صحنه تقسیم کرد:

نورپردازی معمارانه

این نوع نور پردازی که بیشتر مد نظر ما در نوران می‌باشد, در جهت روشن کردن سازه ها و المان های معماری, مجسمه ها و موارد مشابه دیگر  کاربرد دارد. نورپردازی معمارانه یکی از انواع نورپردازی مصنوعی است که خود به چند دسته تقسیم می‌شود و هر کدام کاربرد متفاوتی دارند. در ادامه به شرح مختصری  از انواع این نورپردازی‌ اشاره شده است:

نورپردازی کاربردی (روشنایی- عمومی- محیطی)
نورپردازی زیبایی شناختی (موضعی – تأکیدی)
نورپردازی دکوراتیو

نورپردازی محیطی یا عمومی (Ambient Light)

این نوع نورپردازی می‌تواند روشنایی تمام محیط را فراهم کرده و نور را به صورت یکسان و یکنواخت در تمامی نواحی پخش کند. این نوع نورپردازی با استفاده از انواع چراغ آویز، چراغ سقفی روکار، چراغ سقفی توکار ، چراغ خطی، برخی انواع چراغ مولتی ترک و چراغ مینی ترک و… انجام می‌شود و در تامین نور انواع محیط‌های عمومی نقش به سزایی دارد.

این نوع روشنایی با نور ملایمی که دارد، اصطلاحا نور Diffuse ایجاد کرده و از خیرگی بیش از حد نور در فضا جلوگیری می‌کند.

 نور پردازی تزئینی(Decorative Light)

نورپردازی دکوراتیو، بر اساس ایجاد عناصر معمارانه نور محور، مثل چراغ های آویز، چراغ‌های دکوراتیو که گاه حتی میتواند تعریف جدیدی  برای کاربری بنا باشد تعریف می‌شود. نورپردازی تزئینی می‌تواند در انواع محیط‌های اداری، تجاری، مسکونی و حتی در فضای باز قابل استفاده باشد. این نوع نورپردازی، همان‌گونه که از اسم آن پیداست صرفا جنبه تزئینی داشته و در تامین روشنایی عمومی محیط تاثیر چندانی نخواهد داشت.

در واقع نورپردازی تزئینی باعث می‌شود تصویر زیباتری از یک شی یا یک محصول در ذهن بیننده ثبت شود. لازم به ذکر است نور مخفی یا cover lighting نیز یکی از مواردی است که در زیباتر کردن جلوه‌های محیط موثر بوده و نوعی نورپردازی تزئینی محسوب می‌شود.

نورپردازی تاکیدی (Accent Light)

نورپردازی تاکیدی به گونه ای اجرا می‌شود که  فقط بر روی بخشی از فضا تابیده شود. این نور معمولا زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که قصد برجسته سازی و یا جدا کردن شی یا موضوع را داشته باشیم، بطور مثال تابش نور تأکیدی بر روی تندیسی هنری در یک محیط. از چراغ ریلی، چراغ مولتی ترک ، چراغ مینی ترک، آویز با  نور اسپات، چراغ سقفی توکار  و انواع چراغ لیزربلید که نور  متمرکزی دارند به این منظور استفاده می‌شود.

نورپردازی نقطه‌ای | Spot Lighting یکی از انواع نورپردازی تاکیدی است. لنز تعبیه شده در چراغ و یا جانمایی  منبع نور و طراحی بدنه چراغ به گونه ای است که نور با زاویه بسته در یک نقطه خاص و یا بر روی یک شی خاص روشنایی ایجاد کرده، و با تاریک بودن محیط اطراف، شی یا فضای مورد نظر را برجسته و چشمگیر می‌کند. ‌

از نورپردازی تاکیدی می‌توان در نمایش انواع کلکسیون ها، قسمتی از مبلمان یا دکوراسیون، نمایشگاه‌های هنری، ویترین مغازه ها و… استفاده کرد.

نورپردازی موضعی(Task Light)

این نور می‌تواند یک چراغ روشنایی باشد که سطح کار مانند کانتر، میز ناهارخوری، میز مطالعه، میز خیاطی و… را روشن می‌کند. این نور بر روی یک سطح خاص تمرکز دارد و نمی‌تواند تامین کننده نور عمومی محیط باشد..

برای مثال می‌توان به انواع آباژور و استند و چراغ آویز اسپات اشاره کرد که با استفاده از آن نور کافی برای محیط تامین شده و همچنین ایجاد سایه کمتری دارد.‌

از این نوع نورپردازی می‌توان در نمایش انواع کلکسیون ها، قسمتی از مبلمان یا دکوراسیون، نمایشگاه‌های هنری و… استفاده کرد..

چراغ‌هایی که به صورت دیواری و یا سقفی و با فاصله کم از سوژه نصب می‌شوند، از انواع رایج نورپردازی نقطه‌ای به شمار می‌روند.

نورپردازی صحنه

میتوان گفت بیشترین تأثیرگذاری تصویر، حاصل کار نورپردازی است. نورپردازی توسط مدیر فیلم‌برداری و با نظارت و خواست کارگردان انجام می‌شود.

در سینما، نورپردازی چیزی فراتر از تاباندن نور به عناصر و اشیا در جهت هویدا کردن آن‌ها است. ایجاد کنتراست (بخش‌های روشن‌تر و تیره‌تر) به ایجاد ترکیب‌بندی هر نما کمک می‌کنند و به این ترتیب نگاه ما را به عناصر و کنش‌های خاص معطوف می‌دارند. جلب توجه بیننده با ایجاد یک لکه نورانی و اهمیت بخشی به آن و در مقابل، پنهان سازی و کم اهمیت نمودن جزئیات و نیز ایجاد تعلیق  و ابهام سازی با ایجاد سایه درباره اینکه چه چیزی ممکن است در آنجا، در پشت سایه باشد.

نورپردازی کمک می‌کند تا بافت‌ها جلوه‌گر شوند: خطوط یک صورت، ظرافت تار عنکبوت، بافت زبر چوب، درخشندگی یک قطعه جواهر و…

همچنین نورپردازی به ترکیب‌بندی کلی نما شکل می‌دهد. نورپردازی می‌تواند حس ما از شکل و بافت اشیای نمایش داده شده را تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال اگر به توپی از پهلو نور بتابد یک نیم دایره خواهیم دید و اگر از جلو به آن نور بخورد، گرد به نظر خواهد رسید.

رسالت نوران ارائه خدمات مشاوره, طراحی و اجرای نورپردازی با توجه به تعاریف فوق می‌باشد.

انجام این خدمات , بر پایه دانش به همراه نگاهی آمیخته با هنر و سلیقه استوار میباشد که حاصل آن ایجاد فضایی مطلوب، دلنشین و مطابق با استانداردهای بین المللی خواهد بود.

سوالات متداول

مهم‌ترین اصل نورپردازی در دکوراسیون داخلی چیست؟

داشتن هارمونی نور با سایر المان‌های موجود در یک محیط، از مهم‌ترین  عوامل است..

نورپردازی بخش‌های مختلف در یک مکان باید با هم متفاوت باشند؟

قطعا هر بخشی کاربرد متفاوتی دارد که با توجه به آن باید روشنایی متفاوتی داشته باشد.

آیا نورپردازی واحد تجاری و مسکونی تفاوتی با یکدیگر دارند؟

سبک نور به کار رفته در واحدهای تجاری و مسکونی مقدار ناچیزی شبیه به هم هستند؛ اما به طور کلی بهتر است تفاوت‌های قابل توجهی داشته باشند.